Uluslararası Hac Sempozyumunun İlmi Oturumları Tamamlandı

​

Diyanet İşleri Başkanlığınca yürütülen hac hizmetlerinin değerlendirilmesi, güncel şartlar çerçevesinde hac hizmetlerine yeni bir ufuk ve vizyon kazandırılması, hizmet kalitesinin artırılması amacıyla düzenlenen sempozyumda, haccın fıkhi konuları yanında eğitimden kültüre, hac musikisinden hac seyahatnamelerine, hac emirliğinden sağlık ve salgın zamanlarında hac gibi farklı konulara ilişkin tebliğler sunuldu.

Yurt içinden ve yurt dışından katılımcıların olduğu sempozyum, 1 Nisan Perşembe saat 10.00'da gerçekleşen açılış programının ardından iki farklı salonda 20 oturum halinde üç gün boyunca devam etti.

Türkiye Diyanet Vakfı Kocatepe Camii Konferans Salonu ve Ankara Rifat Börekçi Eğitim Merkezi Konferans Salonu’nda gerçekleşen oturumlar, Türkçe, Arapça, İngilizce olarak “hac.gov.tr/hacsempozyumu” adresinden canlı olarak yayınlandı. Oturumlar salon ve konu başlıklarına göre aşağıdaki şekilde gerçekleştirildi.

01 NİSAN 2021 PERŞEMBE GÜNÜ 1. OTURUM (MEKKE SALONU): 14:00 – 15:15 Oturum Başkanı: Prof. Dr. Abdurrahman Haçkalı başkanlığında (Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı),Mükellefiyet Şartları Bağlamında Hac başlığı altında Buluğ Çağına Gelmemiş Çocuğun Haccı Doç. Dr. Ahmet Ekşi (Kocaeli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Akıl Sağlığı İle İlgili Sorun Yaşanması Durumunda Hac Yükümlülüğü Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Onur )Mustafa Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Vekalet Yoluyla Hac Prof. Dr. Muharrem Önder (Yalova Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Korona Salgını Gölgesinde Çocuğun Haccı Prof. Dr. Mesut Sabri (Kuveyt Üniversitesi) tebliğ sunumları yapıldı.

2. OTURUM (MEDİNE SALONU): 14:00 – 15:15 Oturum Başkanı: Dr. Ekrem Keleş (Emekli Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanı) başkanlığında Zaman ve Mekân Açısından Hac Menasiki başlığı altında Cidde Havalimanının Mîkât Mahallerine Göre Konumu Dr. Öğr. Üyesi Huzeyfe Çeker (Necmettin Erbakan Üniversitesi A. K. İlahiyat Fakültesi) Müzdelife Vakfesinin Yeri ve Zamanı Prof. Dr. İsmail Karagöz (Düzce Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı) Mina’da Gecelemenin Hükmüne İlişkin Mezhep Görüşlerinin Analitik Bir Değerlendirmesi Doç. Dr. Yaşar Yiğit(Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Şeytan Taşlama Zamanı, Usul Açısından Çalışma Prof. Dr. Halid Hanefi (Avrupa Fetva Meclisi Üyesi/ Almanya Fetva Meclisi Başkanı / Avrupa İnsani Bilimler Fakültesi Dekanı/Almanya)tebliğ sunumları yapıldı.

3. OTURUM (MEKKE SALONU): 15:45 – 17:15 Oturum Başkanı: Prof. Dr. Huriye Martı (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) başkanlığında Kadınların Haccına İlişkin Hususların Değerlendirilmesi başlığı altında Mahremiyet Bağlamında Kadınların Hac ve Umre İbadeti Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Trabzon (DİB Sofya Yüksek İslam Enstitüsü Rektör Yardımcısı) İddet Bekleyen Kadının Haccı Dr. Öğr. Üyesi İslam Demirci (Giresun Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi)Hacda Kadınların Kullandığı Kontraseptif Yöntemin Fıkhî Açıdan DeğerlendirilmesiMeryem Dalğıç, (Başkanlık Vaizi) Halil Kılıç (Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı) Hacda Kadınlarla İlgili Uygulamalarda Ruhsatları Gerektiren Bazı Fıkhi Farklılıklar ve Organizasyona Yansıması Dr. Öğr. Üyesi Semra Peker (Yalova Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Hac’da Sağlık Odaklı Kadın ve Aile Konulu Araştırma Doç. Dr. Ali Rıza Efdali
(İmamı Sadık Üniversitesi)tebliğ sunumları yapıldı.

4. OTURUM (MEDİNE SALONU): 15:45 – 17:15 Oturum Başkanı: Dr. Burhan İşliyen (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) başkanlığında Farklı Yönleriyle İstitaat Kavramının Günümüz Şartlarında Değerlendirilmesi başlığı altında Küresel Salgın Döneminde İptal Edilen Haccın Makâsıdü’ş-Şerîa’sı “İstitâât, Deliller ve Hükümler” Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Cengiz (Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Engelleyici Durumlar Bağlamında İstitaat Murat Okuyar
(Geyve İlçe Müftüsü) Günümüzdeki Ekonomik Şartlar Bağlamında Haccın Yükümlülük Şartı Olarak İstitâat Dr. Öğr. Üyesi Mehmet Ali Aytekin (Çankırı Karatekin Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) İstitaat Kavramının Günümüz Şartlarında Değerlendirilmesi (Bedensel Açıdan İstitaat-Fiziksel Engellilik, Kronik Hastalıklar ve Yaşlılık) Doç. Dr. Zeki Koçak (Ömer Nasuhi Bilmen Dini Yüksek İhtisas Merkezi Müdürü) Korona Salgınının Yayılması Döneminde Hacca Güç Yetirme Dr. Muhammed Refîk Mümin eş-Şübekî (Malezya Uluslararası İslam Üniversitesi)tebliğ sunumları yapıldı.

02 NİSAN 2021 CUMA GÜNÜ 5. OTURUM (MEKKE SALONU) 09:00-10:00 Oturum Başkanı: Osman Tıraşçı (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) başkanlığında Türkiye Cumhuriyeti Hac Organizasyonu başlığı altında Ortaya Çıkan Yeni Riskler Karşısında Hac ve Umre Yolcularına Yönelik Sigorta ve Tekâfül Uygulamaları Doç. Dr. Hasan Doğan, Diyanet İşleri Başkanlığı Hac Organizasyonu, Remzi Bircan (Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdürü) Serbest Piyasa Koşullarında Hac Organizasyonu, Diyaeddin Şahin (Türkiye Seyahat Acentaları Birliği Yönetim Kurulu Üyesi)tebliğ sunumları yapıldı.

6. OTURUM (MEDİNE SALONU) 09:00-10:00 Oturum Başkanı: Kadir Dinç (Eğitim Hizmetleri Genel Müdürü) başkanlığında Seyahatname Türü Eserlerde Hac başlığı altında Seyahatnameler ve Seyyahlar Gözüyle Hac Prof. Dr. Nurettin Gemici (İstanbul Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Seyyah İbn Battuta’nın Gözüyle 14. Yüzyılda Hac İbadeti Dr. Öğr. Üyesi Hasan Telli (Mersin Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) “The Impact of the Pilgrimage Tradition on West Africa: The Famous Hajj of Mansa Musa in 1324” (“Hac Geleneğinin Batı Afrika Üzerindeki Etkisi: Mansa Musa’nın 1324’teki Ünlü Haccı”) Dr. Abdullah Hakim Kuik (Toronto İslam Enstitüsü)tebliğ sunumları yapıldı.

7. OTURUM (MEKKE SALONU): 10:30 – 12:15 Oturum Başkanı: Doç. Dr. Selim Argun (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) başkanlığında Sosyolojik Boyutlarıyla Hac başlığı altında Maide Suresinin 97. Ayeti Bağlamında Kâbe’nin ve Hac İbadetinin Müslümanın Şahsi ve Toplumsal Hayatına Tesirleri Dr. Burhan İşliyen (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) Bir Stereotip Olarak Hacı: Hacı Kimliğinin Dini Statü Temelinde İncelenmesi Dr. Öğr. Üyesi Fatma Çakmak (Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Ülkemizde Hacca Gitmeye Engel Olarak Görülen Bazı Yanlış İnançlar Veli Tatar (Murakıb, Şırnak İl Müftülüğü) Şeairden Şuura Haccın Dönüştürücü Gücü: Malcolm X Örneği Faruk Turhan, Başkanlık Vaizi (Dr. Öğr. Üyesi Hamit Aktürk, Adıyaman Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Hac ve Hacılar Arasında Kardeşlik Ruhunun Yayılması Doç. Dr. Muhammed İkbal (Pakistan İslamabad Üniversitesi) Evrensel İslâm Kardeşliğinin Tesisi ve Hac İbâdeti Doç. Dr. Mehmet Altuntaş (Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi)tebliğ sunumları yapıldı.

8. OTURUM (MEDİNE SALONU): 10:30 – 12:15 Oturum Başkanı: Doç. Dr. Fatih Kurt (Dini Yayınlar Genel Müdürü) başkanlığında Hz. Peygamber’den Günümüze Hac İbadetinin Tarihsel Süreci başlığı altında Câhiliye Devrinden Asr-ı Saâdet’e Hac İbadetinin Tahrif ve Tashih Süreci Dr. Öğr. Üyesi Hüseyin Gökalp (Selçuk Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Hz. Peygamber ve Hulefa-i Raşidin Döneminde Hac İbadeti Doç. Dr. Mustafa Necati Barış (Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Emevî-Zübeyrî İktidar Mücadelesinin Gölgesinde Hac ve Kâbe Doç. Dr. Tahsin Koçyiğit (Ege Üniversitesi Birgivi İslamî İlimler Fakültesi) Doktara Öğrencisi Nilgün Çevik (Ege Üniversitesi Birgivi İslamî İlimler Fakültesi) Abbasiler Döneminde Haremeyn Hizmetleri ve Hac Tecrübesi Prof. Dr. Mustafa Demirci (Selçuk Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi) 11 ve 12.yy’da Hac Yolları ve Hicaz Bölgesi Üzerinde Selçuklu- Fatimi Rekabeti Dr. Öğr. Üyesi Abdurrahman Gülmez (Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Memlükler Döneminde Hac İbadeti Uygulamalarına Genel Bir Bakış Dr. Öğr. Üyesi Adnan Kara (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi)tebliğ sunumları yapıldı.

9. OTURUM (MEKKE SALONU) 14:30 – 15:45 Oturum Başkanı: Dr. Yusuf Doğan (Ankara İl Müftüsü) başkanlığında Haccın Kültürel Yansımaları başlığı altında Haccın Milletimiz Nezdindeki Edebî, Sosyo-Kültürel Yansımaları ve Ecdadımızın Harameyn’e Hizmetlerine Kısa Bir Bakış Prof. Dr. Ömer Yılmaz (Yıldırım Beyazıt Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Hac İbadetinin Arap Edebiyatındaki Yansımaları (Harîrî ve Muhammed B. Ebî Bekr B. Rüşeyd Mukayesesi) Dr. Mehmet Faruk Çifçi (Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Tasavvuf Kültüründe Hacca Duyulan Özlem: Menâsikü’l- Hac Adlı Eseri Bağlamında Abdurrahman Gubârî Örneği Dr. Ömer Özgül (Diyanet İşleri Başkanlığı Atama I Daire Başkanı) Hacca Giden Deyişler Aşık Reyhani’nin “Turnalar” Türküsü ve “Medine” İlahisi Dr. Öğr. Üyesi Birol Yıldırım (Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi)tebliğ sunumları yapıldı.

10. OTURUM (MEDİNE SALONU) 14:30 – 15:45 Oturum Başkanı: Akif Pusmaz (İnsan Kaynakları Genel Müdürü) başkanlığında Salgın Şartlarında Hac başlığı altında İslam Tarihinde Ortaya Çıkan Salgın Hastalıkların Hac Yolculuğuna Etkileri Dr. Mehmet Nur Akdoğan (Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı) Hz. Peygamber’in Umresine ve Haccına Corona Salgını Döneminde Bir Bakış Dr. Öğr. Üyesi Osman Nedim Yektar (Namık Kemal Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Preparatıon For Hajj 1442 Hıjrah And The Impact Of Covıd-19 Pandemıc (Hicri 1442 Yılının Haccı İçin Hazırlık ve Covid 19 Pandemisinin Etkisi) Seyyid Salih Seyyid Abdurrahman (Malezya Hac İcra Direktörü ve Hac Heyeti Başkanı) Kriz Fıkhı Bağlamında Hac İbadeti Dr. Öğr. Üyesi Tuba Hacer Korkmaz (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi)tebliğ sunumları yapıldı.

11. OTURUM (MEKKE SALONU) 16:15-17:45 Oturum Başkanı: Dr. Mustafa Bülent Dadaş (Din İşleri Yüksek Kurulu Başkanvekili) başkanlığında Hac Uygulamalarında İctihadi Farklılıklar, Ruhsatlar ve Yansımaları başlığı altında Hac Menâsiki Bağlamında Ahkâmın Değişmesi Dr. Öğr. Üyesi Fatih Çinar (Korkut Ata Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hac Menâsikinde Müçtehitlerin Ruhsatlarıyla Amel Etmenin Hükmü Dr. Öğr. Üyesi Muhammed Latif Altun (Ardahan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) İhram Yasakları ve Bu Yasaklara Terettüp Eden Cezalara İlişkin Farklı İçtihatlardan Yararlanma Dr. Yahya Solmaz (Din İşleri Yüksek Kurulu Uzmanı) İhram Yasaklarından Refes, Fusûk ve Cidâl İçin Belirlenen Cezalara Yeniden Bir Bakış Dr. Nizamettin Ergüven (Vaiz, Elazığ İl Müftülüğü) Hac’da Dikişli Elbise İle İlgili Hükümler (Karşılaştırılmalı Fıkhi Çalışma Muhammed Haydar el-Haber et-Tayyib (Sudan Kur’an-ı Kerim Üniversitesi)tebliğ sunumları yapıldı.

12. OTURUM (MEDİNE SALONU) – 16:15-17:45 Oturum Başkanı: Selami Açan (1. Hukuk Müşaviri) başkanlığında Osmanlı Döneminde Hac başlığı altında Osmanlı Döneminde Mevkib-i Hacc-ı Şerif ve Hac Yolculuğu Dr. Öğr. Üyesi Abdullah Çakmak (Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi) Osmanlılar Döneminde Hac Mekânlarının Bakım ve Onarımı Dr. Öğr. Üyesi İsmail Metin (Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) 1129/1717 Yılı Surre Kayıtlarına Göre Osmanlı’da Haremeyn Yardımları ve Vakıfları Dr. Öğr. Üyesi Nilüfer Ateş (Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Haccın Meşakkat Boyutunun Kadı Sicillerine Yansıması (16-18. Yy. İstanbul Şer'iyye Sicillerine Göre) Doç. Dr. Nevzat Erkan (Kırklareli Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Osmanlı Dönemi’nde Hac İbadeti Aysel Şahin (Vaiz, Kars İl Müftülüğü)tebliğ sunumları yapıldı.

15. OTURUM (MEKKE SALONU) 11:00-12:30 Oturum Başkanı: Prof. Dr. İbrahim Hilmi Karslı (Diyanet İşleri Başkan Yardımcısı) başkanlığında Dünyada ve Ülkemizde Hac Eğitim ve İrşat Faaliyetleri-I başlığı altında Hac Yolcuları Eğitim Programının Hacı Adaylarına Sağladığı Katkılar Doç. Dr. Fatih Kurt (Dini Yayınlar Genel Müdürü) Hac Öncesinde İrşat ve Eğitim Faaliyetleri Bağlamında Hacca Manevi Hazırlık Prof. Dr. Mehmet Emin Ay (Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hac Organizasyonunda, İnsan, Eğitimi ve İletişim Dili Prof. Dr. Fikret Karaman (İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dekanı) Hac Dönüşü Sonrası Eğitim ve İrşad Faaliyetleri Dr. Veli Vehbi Bardakçı (İl Müftü Yardımcısı, Uşak İl Müftülüğü) Dijitalleşsen Dünyada Hac: Görselliğin Dilinde Ruhun Yitimi Tehlikesi Üzerine Prof. Dr. Hülya Alper (Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) tebliğ sunumları yapıldı.

16. OTURUM (MEDİNE SALONU) – 11:00-12:30 Oturum Başkanı: Bünyamin Albayrak (Din Hizmetleri Genel Müdürü) başkanlığında Tarihsel Bir Yönetim Pratiği Olarak Hac Emirliği başlığı altında Hac Organizasyonuna Yeni Katkılar Sunması Bağlamında Hac Emirliği Tecrübesi Dr. Öğr. Üyesi Gencal Şenyayla (Pamukkale Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hacıların Yöneticisi Olarak Hac Emirinin Görevleri Murat Eroğlu Cezaevi Vaizi, Konya İl Müftülüğü) Süfyânîler Dönemi Emevî Hac Emirleri ve Uygulamaları Dr. Öğr. Üyesi Ömer Aktaş (Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hac Emirliği Kurumunun Siyasî Amaçlı Kullanımına Dair Emevîler Döneminden Bazı Örnekler Prof. Dr. Adem Tutar, Korkut Ata Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dr. Öğr. Üyesi Haci Ataş, (Korkut Ata Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) XIX. Yüzyılın İkinci Yarısında Haccın İdaresinin Dönüşümü Çerçevesinde Emirü’l-Hac Kaymakamlığı Prof. Dr. Mustafa Güler (Afyon Kocatepe Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi)tebliğ sunumları yapıldı.

17. OTURUM (MEKKE SALONU) – 14:00-15:30 Oturum Başkanı: Dr. Zahir Abdulhamid Muhammed Salih (Sudan Kur'an-ı Kerim Üniversitesi) başkanlığında Dünyada ve Ülkemizde Hac Eğitim ve İrşat Faaliyetleri-II başlığı altında (Endonezyalı Hacılara Hac İbadetlerinin Öğretiminin Sunumu Konusunda Endonezya Hükümetinin Rolü) Prof. Dr. Sri İlham Lubis (Endonezya Cumhuriyeti Diyanet İşleri Bakanlığı) The Hajj Character Training Course: Preparing The Pilgrims To Be Socially Responsible During And After The Pilgrimage (Hac Karakteri Eğitim Kursu: Hacıları, Hac Yolculuğu Esnasında ve Sonrasında Sosyal Olarak Sorumlu Olmaya Hazırlamak) Dr. Müşerref Hüseyin el-Ezheri (İngiltere Nottinghamshire Karimia Enstitüsü Başkanı ve Baş İmam) Guidance And Educational Activities Before Hajj In Malaysia (Malezya’da Hacdan Evvel Rehberlik ve Eğitim Faaliyetleri) Şehrin b. Evvelüddin Lembaga Tabung Haji, Malezya (Dünyada Hac İrşad ve Eğitim Faaliyetleri) Üsame Abdulkerim Osman (Suriye Hac Komitesi Din Dairesi Başkanı) (Hacda Rehberlik ve Danışmanlık, Haccın Hükümleri ve Şer’i Maksatları) Dr. Cogon Baki Samb (Senegal Milli Eğitim Bakanlığı Arap Dili ve Din Eğitimi Müfettişi)tebliğ sunumları yapıldı.

18. OTURUM (MEDİNE SALONU) – 14:00-15:15 Oturum Başkanı: Hafiz Osman Şahin (Mushafları İnceleme ve Kıraat Kurulu Başkanı) başkanlığında Hac Musikisi başlığı altında Osmanlı’da Hac Mûsikisi Dr. Öğr. Üyesi Tacetdin Bıyık (İnönü Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Haccın Estetik Boyutu: Hac Mûsikîsi Prof. Dr. Hüseyin Akpınar, (Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Öğr. Görevlisi Mustafa Said Dilek, (Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hac ve Umre İrşad Hizmetleri'nde Dinî Mûsikî'nin Yeri ve Önemi Doç. Dr. Fatih Koca (Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) Hacı Uğurlama ve Karşılama Merasimlerinde Dini Mûsikînin Yeri ve Önemi Dr. Öğr. Üyesi Muhammet Sevinç (Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi)tebliğ sunumları yapıldı.

19. OTURUM (MEKKE SALONU) – 16:00-17:15 Diğer Ülkelerin Hac Organizasyonları – I başlığı altında Oturum Başkanı: Mehmet Bilgin (Yönetim Hizmetleri Genel Müdürü) başkanlığında Afghan Hajj Process: Caught in Transition of Old and New Practices (Afagan Hac Süreci: Eski ve Yeni Uygulamalar Arasında Geçiş) Muhammed Osman Tarık (Afganistan İslam Cumhuriyeti Hac ve Diyanet İşleri Bakanlığı Bakan Yardımcısı) (Somali Cumhuriyetinde Haccın Gelişimi ve Aşamaları) Mahmud Muallim Yahya (Somali Devlet Bakanı) (Cihad ve Siyasi Diplomasi Arasında Endonezyalı Hacılar) Dr. Hamka Hasan (Endonezya Şerif Hidayetullah Devlet İslam Üniversitesi İslam ve Arapça Araştırmaları Fakültesi) Evaluation Of Hajj Organization: The Evolution Of Hajj Management In Nigeria (Hac Organizasyonunun Değerlendirilmesi: Nijerya’da Hac Yönetiminin Gelişimi) Zikrullah Ola Kunle Hassan (Nijerya Ulusal Hac Komisyonu İcra Kurulu Başkanı)tebliğ sunumları yapıldı.

20. OTURUM (MEDİNE SALONU) – 16:00-17:15 Diğer Ülkelerin Hac Organizasyonları – II başlığı altında Oturum Başkanı: Prof. Dr. Hasan Suhail Abod el-Cumayli (Bağdat İmam Azam Üniversitesi) başkanlığında Endonezya’da Son On Yıldaki Hac ve Umre Organizasyonları ve Covid-19 Pandemisi Döneminde Yönetimi) Prof. Dr. Ameni Lubis (Endonezya Şerif Hidayetullah Devlet İslam Üniversitesi Rektörü) (Suriye Yüksek Hac Komitesi Başkanlığında Hac İşleri Organizasyonu, Kayıt İşlemleri, Hacı Adayları Seçimi, Hacı Kategorilerinin Değerlendirilmesi) Ahmed Fethi al-Haddad (Suriye Arap Cumhuriyeti Yüksek Hac Komitesi İlmi Araştırmalar ve İncelemeler Ofisi Hac ve Umre Hizmetleri Genel Müdür Yardımcısı) (Moritanya'da Hac: Metod, Mevcut Durum ve Gelecek Öngörüler) Muhammed Emin Şeyh Ahmed (Moritanya İslam İşleri ve Asli Eğitim Bakanlığı Müdürü) (Suriye Hac Dosyasındaki Memurların Değerlendirilerek Suriyeli Hacılara Verilen Hizmet Düzeyinin Değerlendirilmesi) Hişam Muhammed Hatib (Suriye Şam Üniversitesi Şeriat Fakültesi Suriye Yüksek Hac Komitesi Din Bölümü Başkanı)tebliğ sunumları yapıldı.